Jak archiwa uczczą 100-lecie odzyskania Niepodległości?

[Hanna Staszewska]

Wielkimi krokami zbliżają się obchody 100-lecia odzyskania Niepodległości. Jest to świetna okazja dla archiwów, aby pokazać się jako nowoczesne placówki z ogromnymi zasobami źródeł.

Jak włączyć archiwa do obchodów: co zrobić, jak się odróżnić od mnogości innych inicjatyw? Nie zapominajmy, że wszyscy będą chcieli wykorzystać rocznicę do promocji własnych instytucji.
I tu widzę zagrożenie dla nas, dla archiwów: jeśli zrobimy tylko to, co zwykle i  co zrobią inni, czyli wystawy, konferencje, wydawnictwa itp. to zmarnujemy swoją szansę.

Moja propozycja jest taka:
Zróbmy coś, co nas odróżni od muzeów i bibliotek, a odróżnia nas to, że to my mamy materiały archiwalne do badania odzyskania Niepodległości! Zróbmy kwerendę, zorientujmy się w naszych zasobach i zdigitalizujmy najpierw wszystko to, co dotyczy odzyskania Niepodległości (starania dyplomatyczne, wojna polsko-bolszewicka, powstanie wlkp, powstania śląskie itd.)!
Zdigitalizujmy i wrzućmy do Netu! I zorganizujmy wielką akcję promocyjną!

Część materiałów już jest zdigitalizowana, dorzućmy resztę i pochwalmy się tym. Pokażmy miliony skanów historii, którą trzymamy w magazynach, wyciągnijmy to na światło dzienne.

A NDAP powinien przygotować wielką akcję promocyjną, która pokaże digitalizację tych materiałów od samego początku: już widzę Naczelnego Dyrektora, który w błysku fleszy robi uroczyście pierwszy skan akt  np. z Archiwum Paderewskiego (w zasobie AAN)

A potem zdigitalizujmy wszystkie (lub wybrane) materiały z II Rzeczypospolitej (akta administracji, sądów, spuścizny, mapy, materiały ulotne i fotografie (oczywiście oprócz NAC)) i dajmy taki prezent badaczom, nauczycielom, pasjonatom historii itd.

Zróbmy porządną akcję promocyjną: na uczelniach, w szkołach, w mediach społecznościowych, w mediach ?tradycyjnych? itd.

Oczywiście wiem, że należy akta do digitalziacji przygotować, spaginować itp., ale przy sprawnej organizacji i koordynacji to jest do zrobienia.

Plany digitalizacji na 2018 r. należy przesłać do NDAP do 31 października, a więc jest czas, żeby NDAP zalecił  ich przygotowanie w taki sposób, aby obejmowały skanowanie materiałów do pokazania odzyskania Niepodległości 
Obchody będą trwały do 2021 r., dobrze to wykorzystajmy

[Marek Krzykała]

Zróbmy coś...
Zdigitalizujmy i wrzućmy do Netu!...
A potem zdigitalizujmy wszystkie (lub wybrane) materiały...
Zróbmy porządną akcję promocyjną...
Oczywiście wiem, że należy akta do digitalziacji przygotować, spaginować itp., ale przy sprawnej organizacji i koordynacji to jest do zrobienia.

Oczywiście życzę wam powodzenia! Mało to ma wspólnego z możliwościami technicznymi, finansowymi i organizacyjnymi archiwów państwowych, ale wierzę, że dacie radę! Pokażcie APom, że można bardziej i lepiej!

[Paweł z ...]

[...]
Moja propozycja jest taka:
Zróbmy coś, co nas odróżni od muzeów i bibliotek, a odróżnia nas to, że to my mamy materiały archiwalne do badania odzyskania Niepodległości! [...]

Żeby się wyróżnić, najważniejszy jest pomysł. Ja to bym radził wymyśleć coś związanego z genealogią i aktami. Np. "Potomkowie twórców Niepodległości" i opracować materiały np. wszystkich którzy dostali ordery i odznaczenia związane z odzyskaniem niepodległości. Połączyć to ze szkołami i dzieciakami, które zwykle opracowują drzewa genealogiczne. A gdyby można je nadesłać do archiwów i archiwa sprawdzają czy wśród przodków nie ma np. tych odznaczonych czy choćby nawet żołnierzy uczestniczących w wojnach. Jeżeli jest wysyłają pamiątkowy dyplom, medal etc. Historia abstrakcyjna przeniesiona na poziom indywidualnego doświadczenia. Dzieciaki się cieszą i na długo już mają pozytywne skojarzenia z archiwami.
Uruchomić środowiska genealogów, stworzyć bazę internetowa itp.
Trochę to odpatrzone od Minakowskiego i jego Potomków Sejmu Czteroletniego, ale czemu nie wykorzystać sprawdzonych pomysłów.

[archaik]

Jest pomysł, świetny! Nie do przecenienia, ale do realizacji długoterminowej. Chyba jednak po 2018 r, bo teraz priorytetem jest retrokonwersja i ewidencja, a priorytety - wiadomo, najważniejsze. Później przyjdzie czas na działania naukowe i popularyzatorskie.

Ale może trzeba wierzyć

że dacie radę! Pokażcie APom, że można bardziej i lepiej!

[archaik]

A jednak! Początek już jest - fundament wykonało Archiwum Akt Nowych http://www.aan.gov.pl/tworcyniepodleglosci/index.html
Trzymam kciuki za ciąg dalszy.

[sirsilis]

za późno na taki apel...  słuszny apel...

[Marek Krzykała]

powiem tylko, że bardzo podobna akcja była robiona na obchody 100-lecia wybuchu I wojny światowej, też była wizja miliona skanów i temu podporządkowane zostały plany digitalizacji. Skanów zrobiono daleeeko mniej od oczekiwanych liczb, plany digitalizacji zostały zapchane rzeczami, które okazały się mieć średnie i małe zainteresowanie użytkowników. Stąd tylko krytykuję pomysł robienia ogromnej ilości skanów, których nikt może nie chcieć, ale raczej proponuję podejść rozsądnie. Jakie są możliwości techniczne, personalne, finansowe - i działamy. Dla digitalizatorów to nie problem czym się zajmą, ale dla kogoś, kto liczy się z wartością promocyjną i popularyzacyjną to może być cięższy orzech do zgryzienia.

[Anna Sobczak]

Ciekawy pomysł!

A może zamiast mieć coś gotowego do pokazania już na rocznicę, to może zacząć digitalizować w rocznicę i ogłosić, że APy przez najbliższe lata będą stopniowo udostępniać materiały online? Myślę, że do 11.11.18r. APy byłyby w stanie przygotować szczegółową listę tego co mają odnośnie odzyskiwania niepodległości i ustalić kalendarz, kiedy i co będzie udostępniane online? Wtedy będzie można skupić uwagę na archiwach na dłużej i w rezultacie końcowym mieć coś bardzo gruntownie przygotowanego. Do tego mogłaby się pojawić kampania w mediach społecznościowych przypominająca o tym, że nowe partie dokumentów będą opublikowane i prezentująca z głębszym opisem prawdziwe perełki, które w danym momencie zostaną udostępnione. Te najciekawsze dokumenty mogłyby pełnić rolę takich zajawek, aby ludzie wiedzieli czego się spodziewać, gdyby się pojawiały przed prezentacją całej partii dokumentów w danej transzy. Dodatkowo mogłyby się pojawiać zdjęcia, filmiki itp. z działań digitalizacyjnych, czy retrokonwersji albo nawet restauracji najbardziej dotkniętych czasem dokumentów...

[Hanna Staszewska]

Własnie o cos takiego chodzi
Poza tym zróbmy jedną, porządną wystawę, ale taką z przytupem i wszelkimi szykanami. Na bogato
Wybierzmy jedną postać i wokół niej zbudujmy narrację. Nieoficjalnie słyszałam, że NDAP wybrał Paderewskiego, super!
Zobaczcie jaką wystawę o Kosciuszce zrobiło Muzeum Historii Polski http://muzhp.pl/pl/c/1882/wystawa-tadeusz-kosciuszko-czlowiek-idei
Zróbmy taką o Paderewskim Nie pospolite i zwykłe plansze, ale cos takiego. Paderewskiego można jeszzce muzycznie wykorzystać, jakies koncerty zorganizować koło naszej ekspozycji itp.

I oczywiscie digitalizacja Archiwum Paderewskiego z zasobu AAN I wrzucenie skanów na SWA w dniu otwarcia wystawy.
Co sądzicie?

[Robert]

Wybierzmy jedną postać i wokół niej zbudujmy narrację. Nieoficjalnie słyszałam, że NDAP wybrał Paderewskiego, super!
(...)
I oczywiscie digitalizacja Archiwum Paderewskiego z zasobu AAN

Faktycznie jest kilka koncepcji wystawy i imprez związanych z tą postacią. Na razie nie zdradzę, w którą stronę pójdziemy, ale jestem zwolennikiem nie tylko oprawy muzycznej Mam nadzieję, że prace rozpoczną się w najbliższym czasie. 

[Marcin Kapała]

Można przygotować z tej okazji specjalną domenę, np. niepodległa1918.pl. Strona mogłaby posłużyć do stworzenia wirtualnego archiwum, w którym zaprezentowane zostaną najważniejsze dokumenty związane z odzyskaniem niepodległości oraz biogramy postaci ukazane w kontekście historycznym (obok ludzi znanych, takich jak Paderewski, Piłsudski i Dmowski, można umieścić przykładowe biogramy zwykłych ludzi, np. powstańców wielkopolskich i śląskich). Nie chodzi o prostą publikację skanów ale o prezentację z atrakcyjną oprawą, jak napisała Hania - na bogato (animacje, filmy, lektor itp). Musimy też wspomnieć o dekrecie o organizacji archiwów państwowych i opiece nad archiwaliami z 1919 r. (chyba, że zdecydujemy o osobnym świętowaniu 100-lecia prawa archiwalnego). Wiem, że potrzebne byłyby dodatkowe fundusze. W ap-ach pracują zdolni ludzie ale mam wątpliwości, czy animacje jesteśmy w stanie zrobić sami. Taka okazja zdarza się tylko raz na sto lat i trzeba ją wykorzystać (brzmi okropnie ale tak jest). Wirtualne archiwum możemy rozpropagować medialnie w telewizji, radiu i prasie oraz poprzez media społecznościowe. Uruchomienie strony mogłoby się odbyć w jakimś symbolicznym miejscu publicznie z udziałem Naczelnego Dyrektora i przedstawicieli MKiDN.

[Hanna Staszewska]

Własnie o takie podejscie mi chodzi
Pomysł ze wspólnym dla archiwów portalem super! Wspólnym! Nie dziubmy pojedynczo, po swojemu, pażdzierzowo (wczoraj zobaczyłam na TT oprawę graficzną iwentu jednego z apów i do teraz nie mogę się otrząsnąć ).
Jesli chcemy przebić się ze swoim przekazem (pamiętajmy, że każdy będzie się lansował, konkurencja jest mocna), musi być na bogato i atrakcyjnie.
Potrzebna oczywiscie koordynacja NDAP.   

[Grzesiek]

Potrzebna oczywiscie koordynacja NDAP.

Niech wiara nie gaśnie... nadzieja nie gaśnie...

[Marcin Kapała]

Przykład z IPN-u. Trzeba trochę pieniędzy ale efekt jest. Oceńcie sami:

http://niezwyciezeni-film.pl/movie.html

[oinophlygos]

Szanowna Pani Staszewska proponuje coś co nas odróżni od bibliotek i muzeów. I Naczelna Dyrekcja już zrobiła krok w tę stronę. Co? A no totalnie zawaliła sprawę współpracy z tym Komitetem:

http://www.prezydent.pl/aktualnosci/wydarzenia/art,733,sklad-komitetu-narodowych-obchodow-setnej-rocznicy-odzyskania-niepodleglosci-rzeczypospolitej-polskiej.html

Czy szanowni Ifarowicze widzą na tych uroczystościach archiwistów? Są przeróżne stowarzyszenia, o których zapewne wielu z nas nie miało pojęcia. A my? AAN zrobił z tej okazji wystawę: Akt przekazania władzy Józefowi Piłsudskiemu przez Radę Regencyjną dnia 11 listopada 1918 r., Notę Wilsona, Legitymację Ignacego Jana Paderewskiego na konferencję w Paryżu (info z ich strony). Archiwa współpracują też w projekcie Niepodległa. Zapomniałem o wydawaniu pamiętników kobiet z czasów I WŚ z różnych miast RP, ale to organizowała poprzednia ekipa, no i na 100. rocznicę I WŚ. Na tym chyba obchody 100. Rocznicy Odzyskania Niepodległości RP kończą się dla Naczelnej Dyrekcji. Wiadomo przecież że stulecie i taka okazja do pokazania się występują stosunkowo często. Archiwa błyszczą cały czas, po co zatem mają się pokazywać na jakimś marnym stuleciu?

Zdaje mi się, że ta rocznica była dla Naczelnej Dyrekcji ogromnym zaskoczeniem skoro jakiś pomysł na jakiekolwiek jej uczczenie Pani Staszewska rzuciła dopiero 16 sierpnia 2017 r. Realne planowanie wszystkiego powinno się odbyć już grubo rok temu. Można oczywiście kombinować na szybko przyszłoroczne publikacje, wystawy i konferencje itp ale jest stanowczo za późno! Nie mamy z czym startować do IPN nie tylko z powodu budżetu, ale z powodu marnej organizacji. Przedstawione na tej stronie projekty są bardzo ciekawe, ale to Naczelna Dyrekcja powinna koordynować całą akcję. I nie tylko w internecie czy na facebooku, lecz podejść do sprawy poważnie.

W archiwach pracują magistrowie, doktorzy a czasem nawet profesorowie. Autorzy monografii, często specjaliści z zakresu tej epoki. Więc zaprawdę niech ci ludzie wykażą się przy paginowaniu i skanowaniu dokumentów. I już na hop siup skanujmy. Co z tego, że nie ma na to kasy, że nie ma większej ilości ludzi. Nie ma nawet pomysłu. Ja bym bardzo chętnie zobaczył wiele akt w internecie siedząc w kapciach w domu, ale najpierw trzeba je przecież przygotować do digitalizacji! Kto ma to robić i kiedy? Archiwista z kieleckiego pomiędzy kwerendami, udostępnianiem w pracowni i pisaniem retrokonwersji? Najważniejsze przecież, żeby był "Naczelny Dyrektor, który w błysku fleszy robi uroczyście pierwszy skan akt" (cytat za P. Staszewską). Poza tym, to chyba jedyny skan jaki Naczelny Dyrektor, cała Naczelna Dyrekcja i Wydział do spraw Archiwów MKiDN kiedykolwiek zrobi (jeśli w ogóle). Całą pracę odwalą szarzy archiwiści, którym Naczelna Dyrekcja da się na to rok i będzie tylko oczekiwać efektów i częstych sprawozdań, żeby było co liczyć w excelowych słupkach.

Wracając do Obchodów 100-lecia: mamy kilka lat od 2018 do powiedzmy 1923 gdzie możemy co roku robić wiele publikacji, wystaw (wg. uznania) - naukowych i bardziej popularnych, przy współpracy z NACem mogą być one opatrzone ogromną ilością unikatowych zdjęć z epoki. W tym czasie mamy jak P. Staszewska słusznie zauważyła (albo raczej ktoś Szanownej Pani podpowiedział, przecież archiwista nie powinien zajmować się historią czy - nie daj Bóg - działalnością naukową lub popularyzatorską!) rocznicę ustanowienia granic RP, wojny polsko-bolszewickiej, powstania wiepkopolskiego, powstań śląskich. OD siebie bym dodał jeszcze plebiscyty, uchwalenie konstytucji, pierwsze targi w poznaniu, zaślubiny z morzem czy powołanie różnych instytucji dajmy na to aeroklubu RP - to tylko przykłady.
Chodzi o to, żeby zabrać się za to nie tylko centralnie, ale żeby archiwa mniejsze, poza Warszawą robiły coś o swoim regionie. Żeby każde archiwum mogło się wykazać, pokazać swój zasób i genialną ekipę!

I do jasnej cholery nie pokazywać tylko czystych skanów, tylko coś z nimi robić i to coś ciekawego, epickiego, poczytnego. Żeby sięgnął po to Kowalski spod Sosnowca, jak i wielki uczony z Krakowa. Jest kim to robić, są osoby chętne do pracy, które wyrywają się do pisania, urządzania wystaw, ale ich entuzjazm często jest gaszony.

Digitalizacja jest ważna i rzeczywiście trzeba to robić, trzeba udostępniać dokumenty, ale w sposób zaplanowany, logiczny i z odpowiednim budżetem. To jest akcja na wiele, wiele lat. Nie na rok.

Zatem na zakończenie chciałbym się zapytać, czemu nikt nie reprezentował Archiwów na tej uroczystości (pomijam AAN jako instytucję użyczającą z tej okazji ciekawe dokumenty)? Czemu nikt z Naczelnej Dyrekcji ani Ministerstwa nie widnieje na ww. stronie?

Czy nie jesteśmy instytucją kultury? Nie jesteśmy instytucją nauki? Jeśli nie, to jesteśmy urzędami, nic innego nie pozostaje. A ja nie widziałem nigdy urzędów z dyżurami kilka razy w tygodniu do 19. Tak pracują biblioteki, a im nikt nie zarzuci, że nie są instytucjami kultury.